Olej w układzie klimatyzacji – funkcje, właściwości i zależności. Czy na pewno działasz poprawnie?

Olej w układzie klimatyzacji spełnia klika ról, Pierwsza i podstawową funkcją oleju jest to smarowanie kompresora. Druga to zabezpieczenie aluminiowych ścianek przed wpływem wilgoci. Jego transport odbywa się wraz z czynnikiem klimatyzacji, z którym jest zmieszany. Na początku przedstawimy, jaki jest procentowy udział oleju w układzie klimatyzacji. Podział ten stosowany jest w większości sprężarek tłokowych oraz w układach z jednym parownikiem. Wartość podziału jest przybliżona, a pokazane zależności nie zawsze są stosowane.

Procentowa ilość oleju w poszczególnych elementach

Powyższy schemat przedstawia procentowe rozbicie oleju w układzie klimatyzacji. Ilość oleju należy dostosować do wartości zalecanej przez producenta danego pojazdu

Jak należy postępować i jakie są procedury omówimy poniżej. Kompresory Thermotec (ich indeksy zaczynają się od KTT09…) oraz innych producentów są zalewane olejem, ale w każdym przypadku, obowiązkowo przed montażem należy sprawdzić ilość oleju w nich zawartą. To samo dotyczy kompresorów demontowanych z pojazdu.

Dla przykładu posłużmy się referencją Thermotec KTT090341 (Kia, Hyundai). Kompresor ten jest zalany 150 ml oleju- a ilość ta jest wystarczająca do smarowania całego układu. W przypadku wymiany sprężarki (stary kompresor nie był zatarty, tylko np. stracił swoją wydajność) należy po wyjęciu z pudełka zlać z niego olej i porównać do ilości zlanej ze starego kompresora. Jeżeli ilość w starym kompresorze oscyluje w okolicy 50% (całego układu tj. 75 ml), należy taką ilością uzupełnić nową sprężarkę.

1. Za dużo oleju – w momencie, kiedy w starej sprężarce całkowita objętość oleju wynosi np.120 ml, świadczyć to będzie o tym, że w układzie jest za dużo oleju. Nie mając pewności, jaka ilość oleju pozostała w układzie powinniśmy rozważyć jego płukanie. Zawsze miejmy na uwadze, że układ klimatyzacji jest złożony z wielu elementów, z których każdy kumuluje olej i suma zawarta we wszystkich elementach daje nam 100% ( czyli 150 ml).
2. Za mało oleju – analogicznie, jeżeli ze starego kompresora wylewamy np. 30 ml oleju, to świadczy, że ilość oleju w całym układzie była niewystarczająca. Już w tym momencie mogło mieć to negatywny wpływ na efektywność smarowania. Objawy to olej barwy ciemnoszarej zawierające cząstki teflonu (w tym przypadku należy wypłukać układ AC). Jeżeli olej był normalnej barwy i ponownie możemy go użyć, należy uzupełnić układ klimatyzacji o około 90 ml. Reasumując: 30 ml układ + 30 ml kompresor + 90 ml nowego oleju = 150 ml cały układ AC.

W przypadku, gdy wymieniamy poszczególnych elementów układu klimatyzacji tj. parownik (20%-30ml), skraplacz (10%-15ml), osuszacz/akumulator (10%-15ml), przewody klimatyzacji (10%-15ml), należy uzupełnić olej ilością zawartą w wymienianym elemencie.

Kolejna procedura, stosowana jest w momencie zatarcia kompresora, kiedy opiłki i zanieczyszczenia są w całym układzie klimatyzacji. Wówczas należy wymienić elementy, których nie da się wypłukać, tutaj też posiadamy jako Thermotec wszystkie niezbędne indeksy (początek indeksu to KTT…) do naprawy, a więc: Kompresor KTT09…, skraplacz KTT11…, zawór rozprężny/dysza dławiąca KTT14…, osuszacz KTT12…, ewentualnie parownik KTT15…, kiedy nie można go wypłukać. Pozostałe elementy, a więc przewody KTT160… i parownik należy wypłukać maszyną z dedykowanym środkiem do płukania. Z nowego kompresora Thermoteca zlewamy olej do menzurki i sprawdzamy jego ilość (powinno być około 150 ml).

Pamiętajmy, że nie jesteśmy w stanie zlać całego oleju z kompresora. Następnie zalewamy sprężarkę, podłączamy przewody klimatyzacji i 10 razy przekręcamy osią kompresora zgodnie z kierunkiem pracy, spowoduje to wypchnięcie oleju z kompresora do układu. Najczęściej popełniany błędem w tej sytuacji jest, brak wyprowadzenia oleju z kompresora, skutkować tzw. blokadą cieczy, zerwaniem sprzęgła i ewentualną pracą sprężarki bez smarowania przez pewien moment. Pamiętajmy, że kompresor to nie pompa, jego zadaniem jest sprężanie gazu, a nie pompowanie oleju.   

Olej w układzie klimatyzacji pełni ważną rolę i podobnie jak w silniku samochodowym nie powinno być go za dużo ani za mało a jego ilość jest ściśle określona przez producenta pojazdu.

Najczęściej stosowanym, w sprężarkach tłokowych jest olej syntetyczny PAG (glikol) polialkilenowy, charakteryzuje się wysoką higroskopijnością (pochłaniające wilgoć), agresywnie reaguje z metalami w obecności wody. Inną grupą olejów do układu AC są oleje POE tzw. oleje uniwersalne. Oba typy olei mogą być stosowane w układach klimatyzacji z czynnikiem R134a i 1234yf. Pamiętajmy, aby tych dwóch olei nie mieszać ze sobą, ponieważ mają różną budowę i zawsze będą oddzielały się od siebie. Skutkować to będzie nieprawidłowym smarowaniem kompresora, co w konsekwencji może doprowadzić do jego zatarcia.

Należy pamiętać, że w przypadku pojazdów hybrydowych i elektrycznych, stosujemy oleje nieprzewodzące prądu, zalecane przez producenta pojazdu. Zastosowanie nieodpowiedniego oleju, może doprowadzić do zwarcia lub przebicia w instalacji elektrycznej.

Radzą doradcy techniczno – produktowi z Inter Cars S.A. Bartosz Żertka i Marcin Wysocki.